Σεισμοί στην Ελλάδα

Ριζοσπάστης 
Η χώρα μας είναι η πιο σεισμογενής περιοχή της Ευρώπης (στην Ελλάδα εκλύεται το 50% της σεισμικής ενέργειας της Ευρώπης) και μια από τις πλέον σεισμογενείς περιοχές του κόσμου.
Οι σεισμοί δεν μπορούν να αποφευχθούν. Οι καταστροφές από τους σεισμούς μπορούν να αποφευχθούν ή τουλάχιστον να ελαχιστοποιηθούν.
Η τραγική αντίφαση, που εκδηλώνεται σήμερα στη χώρα μας και μάλιστα με δραματικό τρόπο, προκύπτει, από τη μια πλευρά, από τη βεβαιότητα του σεισμού που οπωσδήποτε θα συμβεί και από την άλλη από την αναλγησία της γενικότερης πολιτικής της ελεύθερης αγοράς, με την οποία αντιμετωπίζεται η αντισεισμική προστασία της χώρας, η ζωή και η περιουσία των κατοίκων της, αλλά και οι επιπτώσεις που οι σεισμοί προκαλούν.
Είναι μεγάλοι οι κίνδυνοι που εγκυμονεί η σεισμική δράση, αλλά κυρίως είναι τεράστιοι κίνδυνοι που εγκυμονεί η έλλειψη μιας διαρκούς και συνεχώς βελτιούμενης πολιτικής αντισεισμικής προστασίας από τους εκάστοτε διαχειριστές της εξουσίας.
Οι σεισμοί δείχνουν με τη δική τους, συχνά μακάβρια, μορφή το σημερινό δρόμο ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας η οποία στηρίζεται:

• Στην εμπορευματοποίηση των κοινωνικών αγαθών.
• Στην επικυριαρχία του κέρδους πάνω στο συλλογικό συμφέρον.

Οι σεισμοί ανέδειξαν δραματικά τα δομικά προβλήματα των σύγχρονων ελληνικών πόλεων:

• Ασφυκτικές συνθήκες ζωής, καταθλιπτικές πυκνότητες κατοίκησης, μεγάλοι συντελεστές δόμησης.
• Ελλειψη κατάλληλων και επαρκών ελεύθερων χώρων για την εκτόνωση του πληθυσμού την ώρα του σεισμού και για την εγκατάσταση των πληγέντων.
• Ελλειψη προσβάσεων ακόμη και για τα ασθενοφόρα ή τις δυνάμεις της πυροσβεστικής και των άλλων μονάδων βοήθειας.
• Επικίνδυνη συνύπαρξη πλάι - πλάι ή ακόμη και στο ίδιο κτίριο επικίνδυνων χρήσεων, όπως κτίρια διαχείρισης ή εμπορίας καυσίμων (βενζινάδικα, εμπορία υγραερίων) με κατοικίες, καταστήματα, γραφεία.
• Τη δημιουργία βιομηχανιών πετρελαίου σε γειτνίαση με εργοστάσιο πυρομαχικών και κοντά στον οικιστικό ιστό, κατά παράβαση ακόμη και διεθνών οδηγιών και αποφάσεων.
• Τη δίοδο αγωγών καυσίμων μέσα από τον οικιστικό ιστό, όπως το φυσικό αέριο για τις αστικές περιοχές ή της κηροζίνης για το αεροδρόμιο των Σπάτων και τις καταστροφικές συνέπειες που μπορεί να έχουν σε περίπτωση ισχυρού σεισμού.

Αμεσης προτεραιότητας θέμα είναι η αντιμετώπιση των κτιρίων που έπαθαν ζημιές από τους προηγούμενους σεισμούς.Ενας τεράστιος αριθμός οικογενειών (υπολογίζεται σε πάνω από 50.000 μόνο από τον τελευταίο σεισμό της Αθήνας του 1999) προφανώς με τα χαμηλότερα εισοδήματα, ζουν σε κατοικίες που είχαν χαρακτηριστεί ακατάλληλες για χρήση.
Χιλιάδες πληγέντες αναγκάστηκαν από τα πράγματα να παρακάμψουν τις διαδικασίες που ουσιαστικά εμπόδιζαν την έκδοση αδειών επισκευής (ήταν ελάχιστες οι αιτήσεις και ακόμη λιγότερες οι άδειες για επισκευές και ανακατασκευές) προχώρησαν στην επισκευή των ακινήτων τους και τις περισσότερες φορές έπεσαν στα πλοκάμια των επιτήδειων της ελεύθερης αγοράς.
Τα μέτρα που ελήφθησαν ήταν αποσπασματικά, μίζερα και τελικά επικίνδυνα για τη ζωή των κατοίκων, ψίχουλα οι αποζημιώσεις, μηδαμινά τα χρήματα για επισκευές και ανακατασκευές.
Διαδικασίες χρονοβόρες. Υπηρεσίες με προσωπικό ελάχιστο και χρονικά περιορισμένων εργασιακών σχέσεων.
Σήμερα, κανείς δε γνωρίζει ποια κτίρια και πώς επισκευάστηκαν.
Ετσι και οι σημερινοί χρήστες, αλλά και οι αυριανοί, δε γνωρίζουν τι θα γίνει σε ένα νέο σεισμό.
Αλλά και επισκευές που έγιναν με άδειες (χωρίς έλεγχο βέβαια και αυτές) ακολούθησαν την καταστροφική κρατική κατεύθυνση, η οποία αντί να επιβάλλει τη θωράκιση των πληγέντων κτιρίων καθόρισε την επισκευή τους με την επαναφορά στην κατάσταση που ήταν αυτά τα κτίρια πριν τους σεισμούς, δηλαδή στην κατάσταση με την οποία έπαθαν τις καταστροφές.
Οι κυβερνήσεις τουλάχιστον των τριών τελευταίων δεκαετιών είναι ο ηθικός αυτουργός για κάθε ατύχημα σε νέο σεισμό σ' αυτά τα κτίρια και στα κτίρια που κατοικούνται χωρίς επισκευή ή χωρίς έλεγχό της.

Αρνήθηκαν τη δημιουργία μητρώου βλαβέντων κτιρίων και την παρακολούθηση και τον έλεγχο των επισκευών τους, καθώς και τη λειτουργία του σαν βιβλίου αναφοράς σε κάθε μεταβίβαση και ενοικίαση.Μείζον ζήτημα αποτελεί η ασφάλεια των κτιρίων μαζικής συνάθροισης που θα έπρεπε κατά προτεραιότητα να ελεγχθούν. Αναφερόμαστε σε Νοσοκομεία, Δημόσιες Υπηρεσίες, Ναούς, χώρους όπου φοιτά και διασκεδάζει η νεολαία, δηλαδή εκπαιδευτικά ιδρύματα (Δημοτικά, Γυμνάσια, Λύκεια), φροντιστήρια, χώροι διασκέδασης, συνεδριακά κέντρα, κινηματογράφοι, θέατρα, αθλητικοί χώροι κλπ.
Δεν πρέπει να μας διαφεύγουν οι υποδομές και τα ιστορικά μνημεία.
Παρά τις εξαγγελίες, από το 1999 έχουν γίνει μηδαμινοί έλεγχοι σε σχέση με τις ανάγκες.
Κανένας προγραμματισμός, ελάχιστες παρεμβάσεις, αγνώστου ποιότητας επισκευές, όπου έγιναν.
Καρκινοβατεί ο έλεγχος και η αντισεισμική προστασία των κτιρίων κατά τη χρήση τους. Αφού κατασκευαστεί ένα κτίριο, δεν υπάρχει ουσιαστικά διαδικασία, ώστε να καταγράφονται και να ελέγχονται οι αλλαγές κάθε κτιρίου κατά τη διάρκεια της ζωής του, δηλαδή οι τυχόν μεταβολές που υφίσταται π.χ. αλλαγές χρήσης, ζημιές και σημαντικές παρεμβάσεις (θεμελιώσεις και υπόγεια νερά, αλλαγές και μετατοπίσεις υποστυλωμάτων κλπ.), καθώς και πληροφορίες για τη συντήρησή του.

Eurokinissi

Ιδιαίτερη, όμως, αναφορά θα πρέπει να γίνει για τους χώρους εργασίας και τους χώρους όπου φοιτά και διασκεδάζει η νεολαία.Οι χώροι εργασίας στο μεγαλύτερο μέρος τους, όπως απέδειξαν και οι τελευταίοι σεισμοί, βρίσκονται σε άθλια κατάσταση.
Εγκαταστάσεις αυθαίρετες, ακατάλληλες και καταπονημένες με έλλειψη ακόμη και των άκρως απαραίτητων διόδων πρόσβασης και εξόδου για έκτακτες ανάγκες.
Η ανυπαρξία αποτελεσματικών ελεγκτικών μηχανισμών (Επιθεώρηση Εργασίας) και η έλλειψη συνδικαλιστικών ελευθεριών (σε πάνω από το 80% των επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα απουσιάζει η συνδικαλιστική οργάνωση ή έστω Επιτροπή Υγιεινής και Ασφάλειας) ενισχύει τον αυταρχισμό των εργοδοτών και την αδιαφορία τους στη λήψη μέτρων, αφού δε νιώθει καμία πίεση.
Τα πράγματα γίνονται ακόμη χειρότερα, με την εφαρμογή των ελαστικών σχέσεων εργασίας, με την περιορισμένη απασχόληση, που κάνουν τους εργαζομένους πιο ευάλωτους στις εργοδοτικές πιέσεις, εμποδίζουν τη συνδικαλιστική έκφραση, αλλά και με τη χειραγώγηση των επιθεωρήσεων εργασίας σε επίπεδο μη ενοχλητικό για τους εργοδότες και κυρίως τους ισχυρούς.
Δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις για τη γραπτή εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου. Σπάνια - ή σχεδόν ποτέ - βλέπουμε τις προτάσεις των ελεγκτικών αρχών και τα προτεινόμενα μέτρα.

Δεν υπάρχει νομοθετική ρύθμιση που θα εξασφαλίζει επαρκώς τους εργαζομένους και τους φορείς τους σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας.Το γεγονός ότι το σημερινό ανεπαρκές νομοθετικό πλαίσιο δεν εφαρμόζεται, είναι ταξική επιλογή προς όφελος του κεφαλαίου.
Συνδέεται με την έλλειψη δημοκρατίας στους χώρους δουλιάς, αλλά και αναδεικνύει τις τεράστιες ευθύνες του κυβερνητικού συνδικαλισμού για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα.

Χώροι όπου φοιτά και διασκεδάζει η νεολαία

Υπήρξαν από την αρχή σοβαρές καταγγελίες για επικίνδυνα δημόσια σχολεία, για ιδιωτικά σχολεία (πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης), αλλά και ιδιωτικές σχολές όπου έγιναν επισκευές χωρίς τον έλεγχο από δημόσιες αρχές και επισκευάστηκαν, ποιος ξέρει πώς, για να αρχίσουν να λειτουργούν.
Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα, της Πάτρας, όπου, σύμφωνα με έρευνα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ) εκατοντάδες κτίρια σχολείων και δημοσίων υπηρεσιών είναι επικίνδυνα, αφού δεν έχουν αποκατασταθεί επαρκώς από τους σεισμούς, ακόμη του 1993 και 1995, αλλά και της Θεσσαλονίκης, στην οποία, σύμφωνα με έρευνα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου σε 167 σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, το 80% βαθμολογήθηκαν κάτω από το μισό της κλίμακας βαθμολογίας για το σεισμό (πήραν κάτω από 2 στην κλίμακα 0-5,5). Από αυτά το 48% κάτω από 1 και το 18% κάτω από 0.
Είναι ανάγκη να επισημάνουμε ότι η αύξηση των μαθητών ανά τμήμα, πέρα από τα άλλα αρνητικά, δυσκολεύει αρκετά την οργανωμένη συμπεριφορά των μαθητών, αλλά και να καταγγείλουμε ότι ακόμη και σήμερα επιχειρείται η κατασκευή και συνύπαρξη σχολείων πάνω από βενζινάδικα, χώρους στάθμευσης κλπ.
Παντελής, σχεδόν, έλλειψη ελέγχου στα κτίρια των διάφορων ιδιωτικών σχολών και ιδιαίτερα στα φροντιστήρια. Τα τελευταία στεγάζονται σε κτίρια, τα περισσότερα από τα οποία είναι παλαιά και, κυρίως, δεν πληρούν τους όρους ασφαλούς διαφυγής σε κάθε έκτακτο γεγονός και όχι μόνο στο σεισμό.

Παράλληλα, οι μεγαλύτεροι χώροι διασκέδασης της νεολαίας στεγάζονται σε παλαιά κτίρια αποθηκών, που υπερπληρώνονται, χωρίς κανείς να γνωρίζει τις δυνατότητες αντιμετώπισης ενός σεισμού, αλλά και άλλων εκτάκτων γεγονότων.

Σχεδιασμός έκτακτης ανάγκης. Ετοιμότητα. Ενημέρωση

και πληροφόρηση

Κάθε φορά, με την εκδήλωση ενός σεισμού, αναδεικνύεται πιο έντονα, όχι απλώς η έλλειψη αντισεισμικής θωράκισης της χώρας, αλλά και:
α) Η ελάχιστη έως μηδαμινή ενημέρωση του κόσμου για την αντιμετώπισή του,
β) Η έλλειψη ενός σχεδίου άμεσης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης των επιπτώσεων,
γ) Η έλλειψη ενημερωμένου συνόλου τεχνικών και διοικητικών μηχανισμών που είναι αναγκαίοι για την προώθηση και επίλυση των προβλη